آب معمولاً ماده مغذی فراموش شده ای است اما نقش بسیار مهمی برای آزادکردن پتانسیل ژنتیکی دارد. حفظ و نگهداری کیفیت آب و مدیریت سیستم آب رسانی برای پرندگان حیاتی است تا از عملکرد حداکثری گله ها اطمینان داشته باشیم. تا زمانی که مرغ های گوشتی را برای تولید گوشت مرغ پرورش می دهیم، موضوع تغذیه در صنعت طیور ادامه دارد. مدیریت مقدار پروتئین ، انرژی و ویتامین ها در آزادکردن پتانسیل ژنتیکی و عملکرد بالای نژادها نقش مهمی ایفا می کند. این موضوع قطعاً مهم است ولی حیاتی ترین ماده مغذی، آب است; چیزی که نباید از نظر ما پنهان بماند. مصرف آب تقریباً 2 برابر غذایی که مصرف شده می باشد و نقش کلیدی در انتقال مواد غذایی حذف مواد سمی و پخش گرما ایفا می کند و همچنین در واکنش های شیمیایی زیادی دخالت دارد.
حدود 70% وزن جوجه ها را آب تشکیل می دهد که از این مقدار ، 70% داخل سلولی و 30% خون و بافت میان سلولی می باشد. پرندگان در حال رشد ، بخاطر تقاضای بالای اندام های در حال رشد آب بیشتری مصرف می کنند. بنابراین زمانی که پرندگان بالغ تر می شوند آب مصرف شده و آب دفع شده متعادل تر خواهد بود. اما این تعادل می تواند به عوامل بیرونی ( بیماری و غیره ) تعمیم داده شود. این مقاله به اهمیت کیفیت آب طیور و چگونگی حفظ و نگهداری آب به همراه مدیریت سیستم آبخوری خواهد پرداخت.
کیفیت آب:
بطور کلی گفته می شود اگر آب به اندازه کافی برای نوشیدن ما مناسب نیست پس برای نوشیدن پرندگان هم به همان اندازه نیز مناسب نیست. عوامل متعددی بر روی کیفیت آب تأثیر می گذارند مانند منابع ، باکتری ها، سطح PH، سختی آب و TDS (مواد جامد حل شده ). وقتی که منابع آب در یک سالن مرغداری به درستی مدیریت نشود ممکن است از چالش هایی مانند باکتری ها ، ویروس ها و انگل ها محافظت کند. سیستم آبخوری طیور یک محیط کامل برای باکتری ها ایجاد می کند به خصوص در زمان شروع پرورش گله گوشتی با دمای بالا برای جوجه های یکروزه که دمای آب به راحتی و سریع افزایش پیدا می کند . همچنین با حرکت کند آب در سیستم آبخوری ( هنگامی که که مصرف آب کم است ) یک محیط ایده ال برای رشد باکتری ها ایجاد می کند. دمای آب را می توان با استفاده از یک دستگاه اندازه گیری دما و PH به آسانی بررسی کرد. دمای بالای 26/7 درجه، مصرف آب را بطور قابل توجهی کاهش می دهد. در نتیجه مصرف غذا نیز کاهش پیدا خواهد کرد. دمای آب ایده آل 20 درجه است اما همیشه هدف حفظ دمای زیر 25 می باشد. نمونه های آب حداقل سالی 2 بار (یکبار در تابستان و یکبار در زمستان ) برای آزمایش های میکروبی گرفته شود. نمونه های آب باید از مخازن و از انتهای خط آبخوری نمونه برداری شود. در زمان برداشتن نمونه ها از تازه بودن آب مطمئن باشید بنابراین اجازه دهید چند دقیقه آب خارج شود سپس نمونه برداری کنید. از یک بطری استریل بدون فضای خالی برای هوا استفاده کنید و حداکثر ظرف 24 ساعت نمونه ها را باید به آزمایشگاه تحویل دهید.
جدول شماره 1 می تواند به عنوان یک راهنما برای ارزیابی نتایج آزمایشگاه مورد استفاده قرار گیرد.
مقدار PH ( قدرت هیدروژن ) تأثیر زیادی بر روی کیفیت و مصرف آب طیور دارد. PH آب خالص 7 است و تغییر مقیاس یک در PH تفاوت ۱۰ برابر نشان خواهد داد. اگر سطح PH به بالای ۸ برسد، مصرف آب کاهش پیدا خواهد کرد و همزمان تاثیرات منفی بر روی مصرف غذا و عملکرد گله خواهد گذاشت. اگر PH به زیر ۶ کاهش یابد، بر روی واکسن ها و داروهای تهیه شده در آب مصرفی اثر منفی خواهد داشت. اگر PH به کمتر از ۳ کاهش یابد آب غیر قابل مصرف و خاصیت خورندگی بر روی تجهیزات خواهد داشت. همچنین سطح PH بر اثر بخشی ضد عفونی تأثیر می گذارد. سختی آب میزان مواد معدنی حل شده موجود در آب است. اجزاء اصلی سختی آب عبارتند از : کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز. سطح بالای این مواد باعث رسوب آهک یا لجن در سیستم آبخوری خواهد شد و همچنین ظرفیت و سرعت جریان آب در لوله ها و نیپل ها بطور قابل توجهی کاهش خواهد یافت. سختی آب بر روی داروها و ضد عفونی کننده ها تأثیر خواهد گذاشت و باعث تأثیرگذاری کمتر آن ها خواهد شد. آب سدیم دار می تواند سختی آب را کاهش دهد اگر چه این مورد در سالن های مرغداری به پرنده هایی که به سطح بالای سدیم حساس هستند توصیه نمی شود. بهتر است سطح سدیم در آب مصرفی مرغ گوشتی کمتر از ۵۰ میلی گرم در لیتر باشد.
ضد عفونی کردن آب:
یک روش معمول برای ضد عفونی کردن آب در سالن های مرغ گوشتی کلر زنی است . زمانی که کلر به آب آشامیدنی اضافه شود با تشکیل اسید هیپوکلروس HOCL یک واکنش شیمیایی اتفاق می افتد. این اسید (HOCL) که از کلر جدا خواهد شد اسید ضعیفی است. HOCL به عنوان ضدعفونی کننده، 80 تا 300 بار مؤثرتر از کلر است. سطح HOCL به میزان PH آب بستگی دارد . بطور کلی آب با PH پایین تر ، اسید HOCL بیشتری تولید می کند. بنابراین کلر بعنوان یک ابزار ضد عفونی کننده مؤثرتر خواهد بود. PH کمتر از 7 باعث افزایش تاثیر کلر می شود. یک روش نسبتاً آسان برای آزمایش میزان تأثیر پتانسیل ضدعفونی کننده در آب سالن مرغ گوشتی، استفاده از دستگاه اندازه گیری پتانسیل کاهش اکسیداسیون ( ORP meter ) است که میزان میلی ولت ( MV ) را اندازه گیری می کند. هرچه عدد میلی ولت بالاتر باشد ( MV ) قدرت ضد عفونی کنندگی کلر که به آب اضافه شده بیشتر است و هرچه عدد میلی ولت پایین تر باشد ( MV ) میزان بار میکروبی بیشتری را نشان می دهد که تأثیر کشندگی کلر را کاهش داده است. سطح حداکثری برای کشتن E.Coli و ویروس ها 650 MV می باشد . برای سالمونلا و کلستریدیوم به افزایش 750 MV نیاز است. همچنین در سطح کمتر از 250 MV کلر تأثیر نخواهد داشت.
مدیریت سیستم آبخوری:
عوامل بسیاری بر روی مصرف آب در یک سالن مرغداری تأثیر خواهند گذاشت ( نژاد ، دمای سالن ، ساختار فیزیکی دان و غیره) یک عامل اصلی، نوع تجهیزات آبخوری نصب شده در سالن مرغداری می باشد و اینکه چه تعداد آبخوری برای پرندگان در دسترس است ( نسبت تعداد پرنده به تعداد آبخوری یا نیپل ). طی 20 سال گذشته، سیستم آبخوری برای مرغ گوشتی پیشرفت کرده است اما تغییر اصلی از منظر بهداشتی، تغییر سیستم آبخوری باز ( آبخوری زنگوله ای ) به سیستم بسته ( خط نیپل ) است که سیستم آبخوری باز خطرات آلودگی بالایی دارند. در حالی که میکروب ها و مواد خارجی دسترسی به آب را به آسانی خواهند داشت ، این خطر با توسعه سیستم آبخوری بسته بطور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. سیستم آبخوری بسته، دمای آب و حداقل آب ریزی بر روی بستر را کنترل می کند و پاکسازی آن راحتر می باشد همچنین شرایط بهتری برای انتقال دارو و افزودنی ها برای پرندگان فراهم می کند. بازدید روزانه و بررسی کردن بصری آب بسیار سخت است و هرگز تصور نکنید که کیفیت آب خوب است. همیشه آزمایش ، تصفیه و پاک سازی کنید. سیستم یا تجهیزات استفاده شده زمانی می تواند موفق باشد که به درستی مدیریت شده باشد . یک سیستم نیپل با نیپل 360 درجه برای دسترسی آسان ترجیح داده می شود. محاسبه تعداد نیپل ها در نسبت 12-8 پرنده به ازاء هر نیپل (جریان زیاد / کم ) ، هر کاهش روی این تعداد بر روی مصرف آب ، غذا و رشد تأثیر خواهد گذاشت. ارتفاع آبخوری به سن گله بستگی خواهد داشت. برای شروع، نوک پرنده باید زاویه 35 تا 45 درجه با کف سالن برای دسترسی آسان داشته باشد. با رشد پرنده این زاویه به 75 تا 85 درجه افزایش می یابد تا از آبریزی بر روی بستر جلوگیری شود. اگر ارتفاع آبخوری درست نباشد این مورد از روی رفتار و الگوی مصرف آب پرندگان فوراً قابل مشاهده است. اندازه گیری میزان آبی که نیپل ها برای جوجه ها فراهم میکنند بسیار مهم است. این مقدار آب بستگی به نوع نیپل ، فشار خط آبخوری و پاکسازی سیستم آبخوری دارد. یک روش ساده برای آزمایش مقدار آب، اندازه گیری سرعت جریان آب نیپل می باشد.
جدول شماره 2 به عنوان یک مرجع برای سرعت جریان آب بر پایه سن گله قرار گرفته است.
پرندگان کمتر از یک دقیقه صرف نوشیدن آب می کنند بنابراین آن ها باید قادر باشند در این یک دقیقه مقدار آب مورد نیاز را مصرف کنند در غیر این صورت عملکرد کاهش پیدا خواهد کرد. مدیریت نادرست خط آبخوری تاثیر قابل توجهی بر روی عملکرد گله خواهد داشت 20 % کاهش در مصرف آب می تواند به کاهش 200 گرم وزن طیور در 21 روزگی منجر شود. اگر مصرف آب در هر مرحله از دوره پرورش پرنده کاهش یابد محیط و مدیریت دوباره ارزیابی شود. خطر اصلی در خصوص سیستم آبخوری بسته تشکیل بیوفیلم است که قابل دیدن نیست. این بیوفیلم موکوس های ضخیم ( لجن ) که از باکتری هایی که در داخل خط آبخوری هستند محافظت می کند. اگر سیستم آبخوری به درستی مدیریت نشود این بیوفیلم میتواند مشکلات بهداشتی برای گله ایجاد کند. آن ها از باکتریهایی مثل Ecoli و Salmonella محافظت می کنند. خارج کردن بیوفیلم ها از سیستم آبخوری نیاز به کارهای فیزیکی و سخت دارند. بیوفیلم ها ممکن است باعث بسته شدن نیپل ها یا چکه کردن آنها بشوند، یک تمیز کننده قوی و برنامه ضد عفونی در طی یک دوره توصیه شده است تا از تشکیل بیوفیلم جلوگیری کند. در طول پرورش گله ها، پاکسازی خط آبخوری و ضد عفونی برای کنترل بیوفیلم ها توصیه می شود. پاکسازی با یک سرعت جریان آب 1/5 تا 2 بار ( 2m/s ) مؤثر می باشد. یک محصول تایید شده برای خارج کردن بیوفیلم از سیستم آبخوری پروکسید هیدروژن است . بیوفیلم ها را تجزیه میکند و خاصیت خورندگی بر روی تجهیزات آبخوری ندارد. پروکسید هیدروژن علیه باکتری ها، قارچ ها، جلبک ها و ویروس ها مؤثر است هنگامی که با دوز مناسب و زمان مناسب استفاده شود.
منبع: WWW.POULTRYMAGAZINE.COM